In Het Jaar Van interviewen we verschillende Utrechters waarmee we terugkijken op het afgelopen jaar en bespreken we bijzondere gebeurtenissen of ontwikkelingen. Tot en met de laatste dag van het jaar 2019 verschijnen er dagelijks verhalen in deze rubriek.

Het presenteren van een nieuwe visie is vaak een spannend moment voor bedrijven of overheden. Ineens wordt duidelijk waar al maanden in het geheim over is vergaderd en het is maar de vraag hoe dat valt. In het geval van het ontwerp van het toekomstige beurscentrum in Utrecht lag er nog iets meer druk op. Het werd tijd om van het trieste terrein iets te maken na alle ontwikkelingen links en rechts bij de buren, maar ook de connectie met Utrechters was al een tijdje weg. De afgelopen jaren leek het er al vaker van te komen, maar aan het eind van 2019 was het dan zover: Jaarbeurs gaat vernieuwen.

Aan de achterkant van het hallencomplex van Jaarbeurs draaien de bussen stationair om de warmte binnen op te voeren. Buschauffeurs staan verveeld te wachten op het parkeerterrein tot de bezoekers van een beurs klaar zijn om te gaan. De achterkant, als je er omheen loopt kunnen dat wel drie zijden van het terrein zijn maar in dit geval de waterkant, is niet iets waar Utrechters trots op zijn. Het is tijd voor vernieuwing, wisten ze ook bij Jaarbeurs al een tijdje. Nu zijn de plannen dan eindelijk ontvouwd. En ze zijn ambitieus.

“Ik merk dat ik er een beetje emotioneel van word”, directeur Albert Arp van Jaarbeurs heeft uitgekeken naar de presentatie van de plannen en hij vertelt over de grote investering van het bedrijf. Het moet een plek worden waar mensen weer van gaan houden. En dat emotioneert de directeur zichtbaar. In het Beatrixgebouw is op de derde verdieping een persconferentie belegd. Hier wordt niet voor het eerst een toekomstplan van de Jaarbeurs gepresenteerd, maar dit keer is het menens. En Arp heeft er duidelijk naartoe geleefd.

Arp begon in 2016 bij het bedrijf, maar de wens om te vernieuwen lag er al een tijdje. Vanaf 2011 leed het bedrijf jaarlijks een miljoenenverlies met een diepterecord in 2016. De opdracht voor Arp was duidelijk: zorg dat het bedrijf weer levensvatbaar wordt en er een toekomstvisie komt. Hij kreeg eenzelfde soort vraag van wethouder Victor Everhardt en burgemeester Jan van Zanen in zijn eerste week: wanneer komt die Jaarbeurs nou eens in beweging?

Everhardt, inmiddels vertrokken naar Amsterdam maar nauw betrokken bij de plannen, zei eerder dit jaar al bij DUIC dat er voorheen veel wederzijds wantrouwen was. “Dat hebben we nu veel beter kunnen opbouwen. Inmiddels hebben we samen hele ambitieuze plannen voor gezond stedelijk leven kunnen maken – in 2010 bestond die term nog niet eens”, vertelde hij over de vernieuwing van het complex.

‘Een nieuw icoon voor Nederland, Europa en vooral de stad Utrecht’

De zonwering van het Beatrixgebouw gaat met een druk op de knop omhoog en Arp zet een stap opzij. Hij wijst naar buiten richting het hallencomplex: “Een desolaat terrein”, is zijn conclusie. “Waarom we een toekomstvisie nodig hebben zie je hier buiten. We staan er inmiddels financieel goed voor en zijn klaar voor de grootste investering in de geschiedenis van de Jaarbeurs.”

Driehonderd miljoen euro is er vrijgemaakt voor een totaal nieuw Jaarbeursdistrict – zoals het terrein moet worden genoemd. Met jaloezie zal er de afgelopen jaren zijn gekeken door Jaarbeurs naar de ontwikkelingen bij alle buren. Het Stadskantoor en WTC meldden zich op de hoogte van de Rabotoren en de plannen voor het Beurskwartier om er een gebied van te maken met de allure van een grote stad geven te denken over het verouderde complex van Jaarbeurs. Aan het Merwedekanaal kan met een schuin oog inmiddels ook al worden gekeken naar de ontwikkelingen in de Merwedekanaalzone.

Mee met de stad Er was meer tijd nodig om te ontwerpen op de tekentafel in het Beatrixgebouw, maar er ligt nu een visie die aan de ambitie van de stad moet voldoen. “Als we kijken naar de ambitie van de stad en dit gebied was het eigenlijk makkelijk inhaken”, vertelt Arp. “We moeten weer onderdeel worden van de stad. Van een introvert geheel met al dat lelijke verkeer naar een plek waar ook mensen uit de stad graag naartoe willen komen.”

Hoe gaat het bedrijf, met de eerste beurs in 1917 op het Vredenburg, dat voor elkaar krijgen? “Ik werd een beetje gek aangekeken toen ik het plan liet zien aan directeuren van andere beurzen in Europa, want we leveren vierkante meters in”, aldus Arp. In een digitale wereld bijeenkomsten en congressen organiseren, het zorgde lange tijd voor hoofdbrekens aan de Croeselaan. Maar de afgelopen jaren is de formule gevonden. “Het spel is vaak: groeien in ruimte. Maar wij willen groeien in aantrekkelijkheid. Door dertig procent van ons vastgoed in te leveren hopen we dat andere partijen mee gaan ontwikkelen aan de nieuwe wijk.”

Architectenbureau MVRDV van de bekende Winy Maas werd ingeschakeld om mee te denken over het nieuwe beurs-, event- en congrescentrum, maar ook voor het gebied eromheen waar ook duizenden woningen en vele kantoorplekken moeten komen. De nieuwe wijk krijgt in een stadspark. Dit groene gebied wordt als een tapijt bovenop de hallen gelegd.

Het terrein loopt bovendien door tot over het Merwedekanaal, grenzend aan Kanaleneiland en moet ook gebruik gaan maken van het water. Maar er zijn ook plannen voor een theater en grote concertzaal en – naast het Galaxy Jaarbeurs Hotel – nóg een hotel.

Het nieuwe beurscentrum vormt het hart en daarbovenop komt een levendig groen dak met verschillende plekken voor evenementen in de buitenlucht. Arp, noemt het een stadsoase: “Een nieuw icoon voor Nederland, Europa en vooral voor de stad Utrecht.” Het dakpark wordt het visitekaartje van het district en moet tevens voor een betere verbinding zorgen tussen binnenstad en de Merwedekanaalzone.

De logistiek verdwijnt bovendien uit het zicht. Alle distributie moet in het gebouw plaatsvinden en vanaf de Graadt van Roggenweg via een tunnel onder het terrein door gaan. Geen wachtende bussen of vrachtwagens meer. Aan de waterkant, waar nu vaak vrachtwagens staan, komt een waterfront met horeca. Het hele Jaarbeursterrein is in de toekomst autovrij. Parkeren wordt zoveel mogelijk op een onzichtbare manier opgelost en er wordt gekeken of een deel van het parkeren op afstand kan komen. Bezoekers zouden dan met shuttlebussen van en naar het terrein worden vervoerd.

Het plan is een plan en kan dus nog wijzigen. Zo kan ook het aantal woningen nog veranderen, maar er wordt gedacht aan 2000 tot 3000 nieuwe woningen in verschillende prijsklassen. De volgende stap is het opstellen van een omgevingsvisie voor dit deelgebied. Arp: “Jaarbeurs wil vooral de dialoog met de stad aangaan. We hopen zo in gezamenlijkheid bij te dragen aan een nieuwe toekomst. Voor Jaarbeurs, de stad, de inwoners en onze economie.”

De nieuwe Jaarbeurs wordt kleiner in volume, maar gaat veel meer functies krijgen. Het past volgens Arp in de wensen van huidige en toekomstige klanten: “Met de nieuwe Jaarbeurs hopen wij in te kunnen spelen op de behoeften van onze klanten, bezoekers en de bewoners van Utrecht. Wij willen meebouwen aan een aantrekkelijke stad, waarbij leefbaarheid en duurzaamheid centraal staan.” Die aantrekkelijkheid wordt dus naast veel woningen ook gezocht in onder meer een nieuwe theater- en concertzaal. Hoe groot die zullen worden of hoe ze eruit gaan zien is nog niet zeker. Maar het moet wel complementair zijn aan het aanbod wat er nu al in Utrecht is, en dus bijvoorbeeld niet concurreren met TivoliVredenburg. “Het zal zeker de concurrentie aan kunnen gaan met de Ahoy of Afas Live”, aldus Arp.

Jaarbeurs moet in de stad gaan passen en wil daarbij niemand voor de voeten lopen. Utrechters moeten zich juist weer verbonden voelen met de plek én het bedrijf. Mocht de stad in de toekomst een evenement willen organiseren als het Eurovisie Songfestival – toen ook duidelijk werd hoe beperkt het complex eigenlijk is want er was geen ruimte beschikbaar – kan er in ieder geval een echte poging worden gedaan met een duurzaam Jaarbeurs als visitekaartje. Het werd tijd.

Meld je aan voor onze dagelijkse nieuwsbrief!

De nieuwe editie van de DUIC krant is uit en ligt verspreid door de hele stad. Lees hem hier of haal het op in de stad.

Lees de laatste editie hier »