"Je kunt verdriet niet 'verwerken'."

Na het overlijden van haar moeder had Babet te Winkel (29) het gevoel dat haar rouw er niet mocht zijn. Met kaarten, een woordenboek en kunst in de openbare ruimte wil ze rouw bespreekbaar maken. "Iedereen heeft iets of iemand verloren."

'Kunnen we het nu over iets leuks hebben?' Dit kreeg Babet te Winkel (29) te horen niet lang nadat ze op 20-jarige leeftijd haar moeder aan kanker had verloren. Het was een van de vele opmerkingen die misschien goed bedoeld waren, maar haar niet echt hielpen. Nog een: "Je moet het gewoon laten gaan." Te Winkel: “Hoe dan? En wat als ik mijn moeder helemaal niet los wil laten? Dergelijke opmerkingen waren kwetsend; het voelde alsof mijn pijn er niet zou moeten zijn.”

Ik wou dat verdriet gemakkelijker bespreekbaar was

In de jaren die volgden zou Te Winkel steeds meer merken hoe de samenleving omgaat met pijn en verlies: dat vegen we onder het tapijt, in een poging het 'gezellig' te houden. Maar nu spreekt ze openhartig over de moeilijke periode na het overlijden van haar moeder. “Het voelde alsof er een heel groot contrast was tussen mijn leven – de ziekenhuizen, de medicijnen, en dan het verlies – en het normale leven. Mensen vonden het zo moeilijk om erover te praten als iedereen verdriet kent. Ik wou dat er gemakkelijker over verdriet kon worden gesproken; dat het een plaats vindt in het dagelijks leven. Zodat je het moeilijk kunt hebben, en er tegelijkertijd deel van blijft uitmaken. Dat wil ik met Loss Art bereiken.”

OneWorld portretteert mensen die zich inzetten voor een betere buurt, school of werkomgeving. Daartoe hebben de Verenigde Naties en miljoenen bezorgde burgers de duurzame mondiale doelen (SDG's) afgesproken die we in 2030 moeten halen. Denk aan gendergelijkheid, geen armoede, betaalbare en duurzame energie en kwalitatief goed onderwijs voor iedereen. De Goal Getters in deze rubriek streven daar al naar. Geïnspireerd? Check hier wat je kunt doen.

Loss art, dat is het jonge bedrijf van Te Winkel; het begon een jaar geleden als een lijn voor 'alternatieve condoleancekaarten' die ze samen met illustrator Marlon Doomen maakt. In plaats van het verre 'condoleance' bevatten deze kaarten teksten die Te Winkel graag had willen horen na het overlijden van haar moeder. Op de allereerste kaart staat bijvoorbeeld: 'Alles wat goed is, bestaat niet. En dat hoeft ook niet.' Op een andere kaart is het woord 'loslaten' doorgestreept, samen met de zin: 'Anders leren vasthouden'. “Omdat ik nog steeds van mijn moeder hou”, zegt Te Winkel. “Alleen op een andere manier.”

Op de achterkant van elke kaart staat een QR-code die naar de website van Verlieskunst leidt. Daar worden verschillende 'rouwmodellen' uitgelegd: wetenschappelijke theorieën over wat rouw is en hoe het werkt. Te Winkel is opgeleid tot geestelijk verzorger aan de Universiteit voor Humanistiek. Uit haar bedachtzame manier van spreken blijkt dat ze zich graag bezighoudt met filosofie, levensvragen en zingeving. “Het helpt me enorm, maar niet iedereen heeft behoefte aan abstracte theorieën. Met Loss Art zoek ik naar concrete manieren om mensen anders te laten denken over rouw.”

De tickets werden niet alleen goed verkocht, ook op Instagram bereikte Verlieskunst al snel de 4000 volgers. Gaandeweg ontstaat er een online community van mensen die zich herkennen in de teksten van Verlieskunst en die hun ervaringen delen. “Omdat mensen weten dat ik met verlies te maken heb, zijn ze ook geneigd om er met mij over te praten.” Neem de lievelingskaart van Te Winkel, waarop rouw twee richtingen kent: aan de ene kant is er verlies en aan de andere kant is er leven. “Als je iemand hebt verloren, ben je eigenlijk de hele tijd heen en weer aan het gaan. Veel mensen op Instagram zeggen: ja, dit is precies wat ik al die tijd probeer te omschrijven!”

De Nederlandse taal kon mijn gevoelens na de dood van mijn moeder niet onder woorden brengen

Te Winkel deelt op social media tips om anderen te helpen die het moeilijk hebben. “Laat maar komen, dat is de belangrijkste tip. En ik geef ook antwoord op de vraag: hoe? Je wilt niemand aan de lijn krijgen. Een vriendin vertelde me dat ze, dankzij mijn tips, tijdens het etentje besloot met een andere vriend wiens vader een paar maanden eerder was overleden, en zei: "Goh, hoe is het om hier te zijn en hoe gaat het thuis? Dat had ze anders nooit gedaan; het is een feest, iedereen moet blij zijn. Maar haar vriendin waardeerde het enorm.”

Te Winkel heeft onlangs een 'Mourning Dictionary' uitgebracht, een boekje waarin nieuwe woorden over rouw worden samengebracht en die Te Winkel met pre-orders heeft betaald. “Toen mijn moeder stierf, was het een puinhoop van binnen. De Nederlandse taal volstond gewoon niet om dat onder woorden te brengen. Termen als 'verwerken' en 'een plek geven' bijvoorbeeld: deze wekken de verwachting dat rouw een eindstation heeft, dan is het 'af'. Maar verlies krijgt altijd een nieuwe plek.”

Het rouwwoordenboek is tot stand gekomen door een therapiemethode die Te Winkel tijdens haar opleiding leerde: schrijf je gevoelens op, en laat de woorden van binnenuit opborrelen, zonder er een rationeel verhaal van te maken. Dus creëerde ze haar eigen woorden. “Ik hoop dat mensen een term in het boek zien en denken: ja, die heb ik! Dat woord kunnen ze dan doorgeven aan anderen, zodat ze begrijpen wat ze doormaken.”

Toekomstige trouw: het verlies van hoop voor de toekomst

Zo herkenden veel online volgers zich in de term 'toekomstige gelovigen'. “Het gaat over iets verliezen wat je nooit zult hebben; een hoop voor de toekomst die wegvalt. Ik kreeg een bericht van iemand wiens vader was overleden, ze had een heel moeilijke relatie met hem. Ze mist de hoop dat het ooit weer goed zou komen. Ik heb zelf geen idee hoe mijn relatie met mijn moeder er nu uit zou hebben gezien; Ik hoor vaak dat mensen op latere leeftijd een heel andere relatie met hun ouders ontwikkelen. Ik heb de kans op die ervaring verloren."

Verlieskunst gaat niet alleen over 'rouwen' in de zin van een overlijden: het gaat eigenlijk over alle vormen van verlies. “Ik denk ook aan mensen die hun gezondheid of een baan verliezen, relaties die stuk gaan, of mensen die een abortus ondergaan en een soort toekomstige rouw voelen om wat had kunnen zijn. Iedereen heeft wel iets of iemand verloren."

Te Winkel is al bezig met de volgende stap: een 'loss wall'. Samen met wandkunstenaar Majken Enequist zoekt Te Winkel een muur in Utrecht om er een kunstwerk op te maken: veel geschilderde handomtrekken, met de vraag: 'Wat heb je verloren?' Voorbijgangers kunnen hun antwoorden in de contouren van hun hand schrijven.

Voor iemand die rouwt, wordt alles minder zwaar als het verlies wordt toegestaan

De zoektocht naar de muur is nog gaande, evenals de gesprekken met de gemeente Utrecht over de financiering. Te Winkel: “We vragen mensen of we de muur van hun huis of bedrijf mogen gebruiken. Sommigen zeggen: “Dat is heel zwaar, wij hebben liever iets vrolijks.” Het punt is dat voor iemand in de rouw alles minder zwaar voelt als het verlies er gewoon is, midden in de openbare ruimte. De boodschap is dus: je staat niet alleen met je pijn.”

Nog verder in de toekomst hoopt Te Winkel ook fysieke bijeenkomsten te organiseren, zoals diners, filmavonden en boekenclubs. “Want het probleem in de samenleving is: we zien rouw en verdriet als een individueel probleem.” Wie het moeilijk heeft kan naar een rouwgroep en natuurlijk is er geestelijke gezondheidszorg, maar in de samenleving van alledag moeten we iets leuks doen. “Er is meer nodig. Er is een dorp voor nodig om een ​​kind op te voeden, zeggen ze. Zo ook met rouw: je hebt een gemeenschap nodig om met verlies om te gaan.”

Via cookies verzamelen wij gegevens met als doel de technische werking van de website en uw gebruiksgemak te garanderen. De cookies (tekstbestandjes die bij het eerste bezoek aan deze website worden opgeslagen op uw computer, tablet of smartphone) zorgen ervoor dat de website naar behoren werkt en onthouden bijvoorbeeld uw voorkeursinstellingen. Ook kunnen wij hiermee onze website optimaliseren. Hiervoor gebruiken we cookies van Google Analytics, die het gebruik van de site anoniem registreert en gegevens opslaat. Deze gegevens gebruiken wij om bezoekstatistieken te maken, op basis waarvan wij verbeteringen aanbrengen aan onze website. Google Analytics verstrekt deze geanonimiseerde gegevens aan derden indien dit wettelijk verplicht is, of als deze derden de gegevens verwerken in opdracht van Google Analytics. Door gebruik te maken van deze website geeft u toestemming voor deze anonieme gegevensverwerking door Google Analytics. Daarnaast gebruiken we functionele cookies van WordPress en WooCommerce. WordPress cookies zorgen ervoor dat de website beter gebruikt kan worden door bezoekers. Deze cookies zorgen er bijvoorbeeld voor dat je kunt zien of je bent ingelogd, ze houden ook bij welke individuele voorkeuren je hebt gekozen op je profielpagina. De cookies van WooCommerce zijn afkomstig van onze betaalde diensten (Friends Subscription, Vacature Bank, Partner Network, Online Calendar) en zorgen ervoor dat producten onthouden worden tijdens het aankoopproces. Elke aankoopsessie bij WooCommerce bevat voor elke klant een unieke code, zodat terug te vinden is waar de productgegevens van elke klant te vinden zijn. Deze cookiebalk geeft je de mogelijkheid om de cookies te accepteren of de instellingen aan te passen. Onder 'Overige cookies' kun je verschillende cookies van externe diensten (zoals YouTube, Facebook, Vimeo) uitschakelen. Een opt-out van Google Analytics op deze website kan via deze link. Mocht je hier vragen over hebben, mail dan naar: readers@oneworld.nl

Op deze site gebruiken we functionele cookies van WordPress en WooCommerce. WordPress cookies zorgen ervoor dat de website beter gebruikt kan worden door bezoekers. Deze cookies zorgen er bijvoorbeeld voor dat je kunt zien of je bent ingelogd, ze houden ook bij welke individuele voorkeuren je hebt gekozen op je profielpagina. De cookies van WooCommerce zijn afkomstig van onze betaalde diensten (Friends Subscription, Vacature Bank, Partner Network, Online Calendar) en zorgen ervoor dat producten onthouden worden tijdens het aankoopproces. Elke aankoopsessie bij WooCommerce bevat voor elke klant een unieke code, zodat terug te vinden is waar de productgegevens van elke klant te vinden zijn. U kunt deze cookies niet uitschakelen.

In onze artikelen gebruiken we content van verschillende externe diensten. Het is mogelijk om de volgende cookies uit te schakelen. Deze inhoud wordt niet meer weergegeven.