Vanwege het coronavirus werken onze medewerkers vanuit huis.

NB In deze printversie kunnen elementen ontbreken.

Prix ​​de Rome Tweejaarlijks wordt de Prix de Rome uitgereikt, een aanmoedigingsprijs voor kunstenaars tot 40 jaar. De genomineerden van deze editie richten zich op sociale netwerken, solidariteit en onderdrukking van vrouwen. Levert dit waardevolle kunst op? Nieuw.

Als een religieuze processie betreedt een groep van vijf vrouwen de brede trap van het Stedelijk Museum, geleid door een vrouw die het tempo van beweging en zang bepaalt. Het lied weerklinkt in het museum als in een kathedraal, treurende melancholie. De vijf vrouwen bewegen zich als een slang, alsof ze één lichaam zijn. Dan verandert de vloeiende dans in schokkerige bewegingen en verandert de klaagzang geleidelijk in een luid protestlied. De vrouwen stampen in een steeds sneller en opzwepend ritme, de zang wordt een gil en kreet, beestachtig en rauw, een indringende aanklacht tegen angst en woede.

Alexis Blake (Pittsburgh, VS, 1981) maakte deze voorstelling tijdens haar werkperiode voor de Prix de Rome. Ze is een van de vier kunstenaars die door een internationale jury zijn geselecteerd voor de shortlist voor deze prestigieuze aanmoedigingsprijs, georganiseerd en gefinancierd door het Mondriaan Fonds. Jonge kunstenaars tot veertig jaar die in Nederland werken, kunnen zich aanmelden voor de tweejaarlijkse prijs, dit waren er dit jaar 217. De vier genomineerden ontvangen een werkbudget van 17.250 euro, waarmee ze in vijf maanden tijd een nieuw werk maken. De winnaar ontvangt 40.000 euro, te besteden aan een werkperiode in een kunstenaarsresidentie naar keuze.

Blake's werk, gebaseerd op het fenomeen van de oude Griekse klaagzang, is eerder een strikt gechoreografeerde productie dan een performance, die meestal wordt geïmproviseerd. Allerlei culturele referenties, van slavenliederen tot het motief van de Pietà (Maria met de dode Christus op schoot) uit de westerse kunstgeschiedenis en feministische performances uit de jaren zestig, tot een moment van Publikumsbeschimpfung waarbij de performers hardop lachen om de publiek: Stukje Shit!, Shit!

Alexis Blake, 'Rock to Jolt' (Performance). Foto Daniel Nicolas

Volgens Blake gaan we allemaal door een groot rouwproces en een collectief trauma. Daarbij laat ze open welk trauma dit is: toenemend geweld, de wereldwijde onderdrukking van vrouwen, een verlies aan beschaving? Een cultureel bepaalde angst voor het vrouwelijk lichaam en voor de vrouwelijke stem speelt zeker een centrale rol. De voorstelling kent zeker indrukwekkende en zelfs huiveringwekkende momenten, maar is, mede door de kunsthistorische citaten, als geheel te ambitieus, te veelomvattend en daardoor op sommige plaatsen over de top.

Wellicht komt dit mede door het royale werkbudget, want met de drie andere genomineerden gebeurt iets soortgelijks. De producties zijn stuk voor stuk ambitieus, duur en complex. Mercedes Azpilicueta (1981, La Plata, Argentinië) liet een monumentaal, kleurrijk jacquardtapijt weven dat als een sculptuur in de kamer staat, met scènes geïnspireerd op de Potato Riot van 1917 in de Amsterdamse Jordaan. Het wandtapijt toont een gedetailleerde collage van leuzen en fotografische afbeeldingen van de opstand en verbindt het met onder meer de Mexicaanse Zapatista-beweging. Het werk wil hulde brengen aan arbeidersvrouwen, schoonmaaksters, verpleegsters, huisvrouwen. Een aantal grove, handgemaakte, witte voorwerpen, zoals een macramé plantenhanger en een gehaakt vest met kunststof slagroomspuitjes als tepels, vormen een tegenhanger van de stof.

Silvia Martes, 'Om te bevestigen dat je geen robot bent, plaats je een vinkje in het vakje naast 'Ik ben geen robot''

Silvia Martes (1985, Eindhoven) maakte een sciencefictionfilm die zich afspeelt in 2121, over een robot met wroeging over wat technologie heeft gedaan met mens en natuur. Het was niet ingewikkeld om tot een totale vernietiging te komen, de aanpak wordt samengevat met de slogan "If the product is free, you are the product".

Martes speelt zelf een rol als de laatst overgebleven menselijke 'entiteit' op aarde, zij heeft het eeuwige leven gekregen door middel van een vaccinatie. Als je de film wilt zien, moet je door een donker slot met blauwe lampen lopen, waarin je wordt gescand.

Coralie Vogelaar, 'Interpersoonlijke biofeedback-apparatuur die hartschommelingen codeert' Foto Daniel Nicolas

Coralie Vogelaar (1981, Delft) is gefascineerd door algoritmen en combineert artistieke verbeeldingskracht met data-analyse. Ze maakte een laboratoriumachtige multimedia-installatie, bestaande uit roodgeglazuurde, organisch gevormde keramische objecten en luidsprekers die met slangen en buizen met elkaar verbonden zijn. Drie bezoekers kunnen plaatsnemen in de installatie en hun hartslag laten meten door middel van sensoren. De hartslag wordt tot in de kleinste onregelmatigheden geregistreerd en de bio-feedback zorgt voor ritmische klanken en klanken. Twee of drie 'proefpersonen' creëren een steeds wisselend, pulserend muziekstuk.

Dit jaar zijn alleen vrouwelijke kunstenaars genomineerd, wier werk ook een soortgelijk thema heeft: sociale of 'solidariteit'-netwerken, zorg voor/voor elkaar, de onderdrukking van vrouwen, de representatie van het vrouwelijk lichaam en de belichaamde ervaring. De begeleidende publicatie benadrukt dat het vooral belangrijk is dat deze kunstenaars onderzoek doen. Vogelaar doet dit aan algoritmen, Martes aan de gevolgen van sociale media en technologie, Azpilicueta aan historische voorbeelden van vrouwenonderdrukking en Blake aan de manier waarop in onze cultuur de angst voor het vrouwelijk lichaam en voor vrouwelijke seksuele energie vorm heeft gekregen en heeft geleid tot geweld tegen vrouwen. LED.

Dat kunstenaars onderzoek doen, zegt niets over de artistieke kwaliteit of zeggingskracht van het werk. Het is ook onjuist om kunst en onderzoek door elkaar te halen, alsof alle kunst onderzoek is. Kunst heeft de kwalificatie 'onderzoek' helemaal niet nodig. Misschien is dit de verwarring waaraan deze editie van de Prix de Rome lijdt: dat onderzoek naar een belangrijk maatschappelijk of geëngageerd thema ook belangrijke en geëngageerde kunst zou opleveren. Op zich is dit niet uitgesloten, maar een zinvol kunstwerk biedt altijd ruimte voor reflectie en twijfel. Juist omdat kunst niet eenduidig ​​is, roept het vragen op in plaats van ze te beantwoorden. Dit geeft kunst een gelaagdheid die in deze tentoonstelling vaak ontbreekt.

Prix ​​de Rome Beeldende Kunst 2021. Te zien t/m 21/3 in Stedelijk Museum, Amsterdam. Inl: urban.nl

Wat moet je deze week zien, horen of luisteren? Onze redactie review en tip

Heb je een tip over dit onderwerp, zie je een spelfout of feitelijke onjuistheid? We zouden het op prijs stellen als u ons hierover bericht. U kunt ons ook anoniem een ​​tip geven.