In het nieuwe Depot Boijmans van Beuningen in Rotterdam is kunst te zien, maar het is geen museum. Hier wordt geen kunst getoond, maar bewaard en geconserveerd. En toch kun je er pareltjes ontdekken. Zoals deze zes. 

In het nieuwe Depot Boijmans van Beuningen in Rotterdam is kunst te zien, maar het is geen museum. Hier wordt geen kunst getoond, maar bewaard en geconserveerd. En toch kun je er pareltjes ontdekken. Zoals deze zes. 

'In het museum gaat het om de verhalen die een kunstwerk vertelt, in het depot gaat het om de vraag: hoe staat het met het object zelf?' Zo vat directeur Ina Klaassen het verschil samen tussen Museum Boijmans Van Beuningen en het gloednieuwe Depot Boijmans Van Beuningen, 's werelds eerste volledig publiek toegankelijke Depot. Klaassen en mededirecteur Sjarel Ex benadrukken bij de persopening op maandag 1 november dat een bezoek aan het depot anders is dan een bezoek aan het museum. 'Meer dan de helft van de Boijmans-medewerkers houdt zich bezig met de zorg voor de kunstwerken', zegt Ex. 'Die kant zie je in het museum nooit, maar hier wel.'

Hoe bewaar je een kunstwerk, hoe vervoer je het en hoe onderhoud je het? En hoe krijg je bijvoorbeeld een lijst om een ​​schilderij? Dit soort vragen zijn leidend in de verhalen die bezoekers te horen krijgen in deze droomfabriek vol trappen, spiegels, vitrines en doorkijkjes.

Je merkt meteen het verschil als je kijkt naar de indeling van de deeldepots. Deze hebben namen als 'hangende objecten', 'gecombineerde materialen groot' en 'anorganische materialen klein'. De kunst is hier niet georganiseerd op type, beweging of periode. Het gaat om de fysieke kwaliteiten van het werk, bijvoorbeeld of het licht of zwaar, klein of groot is.

Mogelijk vindt u naast een hedendaags assemblageschilderij een Ottomaans tegeltableau op een rek: beide zware hangende voorwerpen. Of dat je naast een sculptuur van epoxyhars een oude bakelieten telefoon vindt, omdat ze allebei een donkere, redelijk koele kamer nodig hebben. Dit laatste is het belangrijkste onderdeel van de lay-out. Elk materiaal vereist een andere temperatuur en vochtigheid. Er zijn vijf klimaatzones in het depot.

Je kunt vrij door het gebouw dwalen (met een toegangsbewijs), maar je kunt alleen met een gids de depots betreden waar de kunst wordt bewaard. Bovendien mag dit, om de temperaturen op peil te houden, alleen met maximaal 13 bezoekers per uur, gedurende maximaal 10 minuten. Enkele depots zijn helemaal niet open voor het publiek. Omdat fotografie erg gevoelig is voor temperatuurschommelingen, worden er geen bezoekers toegelaten in dit subdepot. De ruimte voor kleurenfotografie is het koudst: 8 tot 9 graden. In het naastgelegen zwart-wit fotografiedepot is het twee keer zo warm. V ging een kijkje nemen en koos zes opvallende objecten uit de (toegankelijke) depots.

Depot: Hangende objecten Materiaal: Olieverf op koper Aangekocht in: 1958 Laatste in de galerie: In 2019, in de tentoonstelling Velázquez, Rembrandt, Museo Nacional del Prado, Madrid (SP)

Als dit schilderij niet zo klein was, zou het altijd in de galerie blijven hangen, zegt de online collectiegids van het museum. 'Het is een bijzonder werk', zegt conservator oude kunst Ruben Suykerbuyk, 'maar bij de meeste tentoonstellingen wordt het al snel over het hoofd gezien.' Met een afmeting van 12 bij 9,5 centimeter is dit het kleinste schilderij in de oude kunstcollectie.

Het portret hangt op een rek in het waaiervormige depot voor 'hangende objecten'. Dat zijn, je raadt het al, vooral schilderijen. Met circa 2500 schilderijen van 650 jaar tot 65 dagen oud is 'hangende objecten' het grootste opbergvak. De schilderijen hangen aan uitschuifbare rekken, links oude kunst, rechts modern en eigentijds. Je mag de rekken niet zelf verlengen, maar gidsen wel. Dan kun je niet alleen de kunst bewonderen, maar ook het slimme Tetris-spel dat de art handlers (de mensen die de artefacten op de juiste plaats zetten) speelden om alle schilderijen op de rekken te passen.

Depot: Hangende objecten Materiaal: Olieverf op doek Aangekocht in: 1977 Laatst te zien: In 2018, in de tentoonstelling Dal Nulla al Sogno, Fondazione Ferrero, Alba (IT)

Aan de andere kant in het schilderijendepot hangt dit drieluik van de surrealist Salvador Dalí. Dit doek is zo groot dat het een heel rek in beslag neemt. Het is een van de grootste schilderijen in de collectie: 301,4 cm hoog, 466,5 cm breed en 10,5 cm diep.

We vergeten vaak dat schilderijen ook een zekere diepte hebben, schrijft directeur Sjarel Ex in het boek dat bij de opening van het depot verschijnt. Sommige oude schilderijen zijn gemaakt op dikke planken, andere schilderijen hebben diepe lijsten die de kijker het schilderij in trekken. Door deze verschillende dieptes staan ​​de rekken in het schilderijendepot allemaal 40 centimeter uit elkaar.

Landschap met touwtjespringen meisje werd in 2010 in de aula gerestaureerd terwijl het publiek kon toekijken. Mede door het succes kun je nu ook een kijkje nemen in de verschillende restauratieateliers in het nieuwe depot. Je kunt het werk volgen vanuit de gang, door het raam.

Depot: Gecombineerde materialen extra groot Materiaal: Vlisco katoen, zijde organza, tule, schuim, koperdraad, mokuba zijde satijn, stro, metalen voering, carbon, ijzerdraad Aangekocht in: 2015 Laatste in de galerie: In 2018, in de tentoonstelling Viktor&Rolf : Modekunstenaars 25 jaar, Kunsthal, Rotterdam

Kledingstukken zelf zijn gemakkelijk en compact op te bergen. Dat geldt niet voor kledingstukken die bijna kunstwerken zijn, zoals de vele jurken van ontwerpersduo Viktor&Rolf in de collectie van Boijmans. Ze nemen zoveel ruimte in beslag dat ze alleen in het depot 'extra grote combinatiematerialen' passen.

De ontwerpen worden hier bewaard in grote houten kisten. Sommige dozen zijn volledig gesloten, andere zijn bedekt met semi-transparant plastic en andere, zoals deze creatie uit de lente/zomer 2015 collectie, kunnen tussen de andere dozen worden bekeken.

De open kist geeft inzicht in hoe deze ingewikkelde creaties worden vervoerd wanneer ze bijvoorbeeld worden uitgeleend aan een ander museum. Ze reizen in de kist, op een paspop die stevig vastzit met houten steunen en piepschuim. Dit minimaliseert de kans dat de jurk verschuift en beschadigd raakt tijdens transport.

Depot: Organische en gecombineerde materialen, groot Materiaal: Hout, triplex, verf, aluminium, gips Aangekocht: 1972 Laatste in de galerie: In 2018, in de tentoonstelling Kunst van formaat, Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam

De auto van de Amerikaans-Venezolaanse popart-kunstenaar Marisol is een beetje een vreemde eend in de bijt tussen de meubelen in dit depot. Op de planken van de kasten in het depot 'grote organische en gecombineerde materialen' is een vrolijke chaos van voorwerpen door elkaar gemixt: grote koekoeksklokken, fietsen, tapijten en stoelen, heel veel stoelen. Net als in het andere 'grote gecombineerde materialen'-depot is hier de maat van de objecten de verbindende factor. Anders dan in dat depot gaat het hier vooral om houten voorwerpen.

De auto is ook grotendeels van hout gemaakt, met enkele details van andere materialen, zoals aluminium deurgrepen en gipsmaskers van de passagiers. De auto bestond oorspronkelijk uit twee delen die afzonderlijk vervoerd konden worden. Tegenwoordig vervoert het museum het kunstwerk als geheel, zoals je kunt zien aan de kist eromheen.

Depot: Gecombineerde materialen extra groot Materiaal: Textiel, spiegel, mdf Aangekocht: 2010 Laatste in de galerie: In 2019, voordat het museum sloot vanwege de verbouwing die tot 2026 zal duren

Gek gezicht: zo ziet een van de meest iconische kunstwerken uit de collectie van Boijmans eruit in rust. In 1965 was de Phalli's Field-installatie een van de eerste spiegelkamers die door de inmiddels wereldberoemde Yayoi Kusama werden gecreëerd. Het is een sleutelwerk in haar meer dan vijftig jaar durende oeuvre. Met stippen, fallussen en eindeloze reflecties creëerde de Japanse kunstenaar een omgeving die je als bezoeker helemaal onderdompelt. De versie in het bezit van Boijmans Van Beuningen is in 1998 door Kusama gemaakt, de originele installatie uit 1965 is niet bewaard gebleven.

In het depot worden de fallusvormige kussens opgeslagen in kratten die met plastic zijn beschermd tegen het stof. Een ander deel van de fallussen is te vinden in het restauratieatelier voor textiel en fotografie. 'In de loop van de tijd was de stof vuil geworden', zegt Christel van Hees, hoofd conservering en restauratie. Een restauratieteam onderzoekt nu wat voor vlekken het zijn. 'Kwamen ze van buiten of is de stof verkleurd? Daar proberen we achter te komen.'

epot: Kunststof Materiaal: Gekleurde epoxyhars, handgespoten Aangekocht: 2013 Laatste in de galerie: In 2013, in de tentoonstelling Handgemaakt, Museum Boijmans van Beuningen, Rotterdam

Deze sierpot van handgespoten epoxyhars zweeft een beetje tussen een gebruiksvoorwerp en een autonoom kunstwerk. Hierdoor past het perfect in het kunststof depot. Hier vind je allerlei voorwerpen, van een design eierdopje uit 1920 tot een platenspeler uit 1960 en een hedendaags beeldhouwwerk van Atelier Van Lieshout. Kunststof is een verzamelnaam voor materialen die synthetisch zijn ontwikkeld, van hard tot zacht, van glanzend tot mat, van flexibel tot stug. Vanaf het einde van de 19e eeuw worden plastics gebruikt in alledaagse voorwerpen en tegenwoordig zie je ze vaak in de hedendaagse kunst omdat ze licht, goedkoop en op allerlei manieren toepasbaar zijn.

Voor het museum is het behoud van plastic een uitdaging. Elke soort reageert anders op het verstrijken van de tijd. Het materiaal kan verkleuren, verkruimelen, verpulveren of plakkerig worden. Om deze processen te vertragen, worden de plastic voorwerpen bij elkaar geplaatst in een relatief donkere ruimte met een constante temperatuur van ongeveer 20 graden.